-DE, -Kİ VE -Mİ EKLERİNİN YAZIMI
-ki Ekinin Yazımı:
Sıfat yapan ve zamir yapan (ilgi eki) –ki’ler ek durumunda oldukları için bitişik yazılır. Bu ekleri çıkarınca anlam bozulur. Fakat bağlaç olan –ki kelime durumundadır ve ayrı yazılır.
-ki eki | Örnek | Nasıl yazılır? | Çıkarınca |
Sıfat yapan -ki | Sabahki yemek | Bitişik yazılır | Anlam bozulur |
Zamir yapan -ki | Onunki (onun ödevi) | Bitişik yazılır | Anlam bozulur |
Bağlaç olan -ki | Öyle yoruldum ki | Ayrı yazılır | Anlam daralır |
Not: Eğer cümle içinde “-ki” nin bitişik mi ya da ayrı mı yazılır konusunda kafamız karışırsa “-ki”ye “-ler” çokluk ekini getiriniz. Eğer anlamda bozulma olmazsa bitişik yazılır. Ama anlam bozulur ise bu “ki” bağlaç olduğundan ayrı yazarız.
–de Ekinin Yazımı:
- Kullandığınız cümlede “de/da”yi çıkardığınızda anlam eğer bozuluyor ise bu “de/da” ek olan “-de/-da” dır ve bitişik yazılır.
- Eğer anlam bozulmuyor ise bu “de/da” bağlaç olan “de/da” dır ve ayrı yazılır.
-de eki | Örnek: | Nasıl yazılır? | Çıkarınca |
Hal eki olan -de | Evde misafir var. | Bitişik yazılır | Anlam bozulur |
Bağlaç olan -de | Olsa da yesek. | Ayrı yazılır | Anlam daralır |
Not: -de’ ve ‘-da’nın ayrı mı, bitişik mi olduğunu anlamanın diğer kolay yolu: Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozuluyorsa ‘dahi’ anlamında değildir, ayrı yazılmaz.
-mi Ekinin Yazımı:
-mi eki ister soru anlamı katsın ister katmasın ayrı yazılır. Kendinden önceki kelimenin büyük ünlü uyumuna uyar. Aldığı ekler ise –mi eki ile birlikte ayrılır.
- Soru anlamı vermek için kullanılır.
Aldık mı? Kardeşin mi?
-
Seçenek sunma amacıyla
kullanılır:
Alır mı almaz mı bilemem. - Şart, koşul bildirebilir:
Derslerine çalıştı mı kazanır.
- Zaman anlamı katar:
Buraya geldi mi size de uğrar.
- Şaşırma, hayret, beklenmezlik bildirir; ünlem ifade eder:
Aniden babasına rastlamasın mı!
- Tehdit, korkutma bildirir:
Sopayı elime aldım mı görürsün.
- Fiile kesinlik anlamı katar:
Sizin işinizi yaptı mı yaptı.