SEBEP-SONUÇ İFADELERİ
Bir olayın ya da durumun sebebini ‘neden?’ ‘niçin?’ sorularını sorarak öğreniriz. Bu sorulara yanıt verirken ‘çünkü, bunun nedeni, bu nedenle, bu yüzden, olduğundan, için’ gibi ifadeler kullanırız. Bu ifadelere sebep-sonuç ifadeleri denir.
İnce giyindiğim için hastalandım.
Babam işi olduğundan zamanında gelemedi.
Çok çalışmıştı bu yüzden birinci olmayı hak etti.
Yanıma şemsiye almadım bu nedenle çok ıslandım.
Evden çıkamadım çünkü çok kar yağıyordu.
Dişleri erken çürüdü çünkü çok çikolata yiyordu.
Okula geç kaldı çünkü sabah erken kalkamadı.
Sabah erken kalkamadı çünkü çok geç yatmıştı.
KARŞILAŞTIRMA İFADELERİ
Olay, kişi ya da nesneler arasındaki benzerlik ya da farklılıklar karşılaştırma yaparak belirtilir. Karşılaştırma yaparken ‘benzer olarak, farklı olarak, -den daha, kadar, aynısı, gibi’ vb. ifadeler kullanırız. Bu ifadelere karşılaştırma ifadeleri denir.
Babam annemden daha uzun boyludur.
Ablam annem kadar beceriklidir.
Ayça’nın göz rengi bizimkinden farklı olarak yeşildir.
Nil ile Ela aynı renk çanta kullanıyor.
FARKLI DÜŞÜNMEYE YÖNLENDİREN İFADELER
Cümle içinde kullanılan ‘ya da, veya, ama, fakat, ancak’ sözcükleri düşünceyi farklılaştıran ifadelerdir. Bu sözcüklerin tek başına anlamı yoktur.
Pikniğe gitmeyi çok istemiştik ama yağmur yağdı.
Sınav sonuçları çarşamba ya da perşembe günü açıklanacakmış.
Ali futbol oynamak istiyordu fakat formasını evde unutmuştu.
Ben de alış verişe çıkacaktım ancak hiç fırsat olmadı.
DESTEKLEYİCİ VE AÇIKLAYICI İFADELER
Bir yazıyı veya konuşmayı daha anlaşılır hale getirmek için kullanılan ‘örneğin, örnek olarak, yani, açıklamak gerekirse, doğrusu, başka bir deyişle, hatta, özellikle, açıkçası’ ifadeleri destekleyici ve açıklayıcıdır.
Kış meyvelerini özellikle mandalinayı çok severim.
Sağlığımıza zararlı içecekleri örneğin kola ve benzeri asitli içecekleri tüketmemeliyiz.
Odadaki her yere hatta dolap altlarına bile baktım.
Teyzem her gün temizlik yapar yani çok titiz bir kadındır.
Ozan’a çok kızgınım açıkçası görmek bile istemiyorum.
ÖNEM BELİRTEN İFADELER
Cümlelerimizde geçen ‘en az, en iyisi, başlıca, daha iyi, daha kötüsü, özellikle vb.’ ifadeler önemli olanı vurgulamak için kullanılır.
Başarılı olmak için en önemlisi planlı ve programlı çalışmaktır.
Burası şehrin en iyi yeridir.
Çalışmaların içinde en kötüsü şurada durandı.
Büyük şehirlerin başlıca problemi trafiktir.
Ablam daha iyi sonuçlar almak için kursa başladı.
Yalan söylemenden daha kötüsü o yalana inanmış olmandır.
DUYGUSAL VE ABARTILI ÖGELER
Korku, sevinç, üzüntü, kaygı vb. ifadeler duygusal ögelerdir.
Zavallıcık soğuktan tir tir titriyordu.
Canım dedeciğim seni çok seviyoruz.
Annemi üzdüğüm için o kadar utanıyorum ki.
Olay ve durumların var olandan çok daha az ya da çok daha fazla anlatılması durumuna abartma denir. Kullandığımız abartılı ögeler anlatımımızı güçlendirir.
Doğum gününde binlerce hediye gelmiş.
O kadar çok yedim ki karnım davul gibi şişti.
Ne kadar zayıflamışsın, üflesem uçacaksın!
Köşeden dev gibi bir adam çıktı.