Bu dönemin en önemli olayı, Sultan Abdülmecit’in izniyle Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanıp, Gülhane Parkı’nda halka okunan Tanzimat Fermanı’dır.
Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesinin en önemli nedeni, Avrupalı devletlerin içişlerimize karışmalarını önlemektir.
Fermanın Başlıca Maddeleri
1. Hiçbir kişi yargılanmadan cezalandırılmayacak, mahkemeler açık olacak, herkes yasalar önünde eşit olacak.
2. Tüm halkın can, mal ve namus güvenliği sağlanacak.
3. Vergiler herkesin gücüne göre alınacak ve devlet tarafından belli yöntemlerle toplanacak.
4. Askerlik, ocak şeklinden vatandaşlık görevi haline getirilecek ve belli esaslara bağlanacak.
5. Müsadere usulü kalkacak ve mülkiyet hakları tanınacak. Herkes malı ve mülkünün sahibi olacak, dilerse alıp-satabilecek ve evladına miras bırakabilecek.
Özellikleri
Yasa gücü her gücün üzerinde kabul edilmiştir.
Tüm Osmanlı halkına yöneliktir.
Osmanlı Devleti’nde anayasacılılık fikrinin gelişmesini sağlamıştır.
Osmanlı Devleti’nde ilk kez batılı anlamda hukuk kuralları uygulanmaya başlanmıştır.
Yönetim, hukuk, eğitim, askeri ve mali alanda yenilikler getirmiştir.
I. LONDRA KONFERANSI VE MISIR SORUNU’NUN ÇÖZÜMÜ (1840)
Kavalalı’nın güçlenmesini istemeyen, İngiltere, Avusturya, Rusya, Prusya ve Osmanlı Devleti’nin katılmasıyla, Londra’da toplandı. Bu konferansa Fransa, Mehmet Ali Paşa tarafını tuttuğu için katılmadı.
Alınan Kararlar;
1. Mısır içişlerinde serbest, dışişlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak ancak yönetimi Kavalalı ve oğullarına bırakılacak.
2. Osmanlı Devleti’nin imzaladığı her antlaşma Mısır için de geçerli olacak.
3. Suriye, Adana ve Girit Osmanlı Devleti’ne geri verilecek.
4. Mısır, Osmanlı Devleti’ne yılda 80 bin kese altın vergi ödeyecek.
Bu konferansla Mısır sorunu kesin olarak çözümlendi.
II. LONDRA KONFERANSI VE BOĞAZLAR SORUNU’NUN ÇÖZÜMÜ (1841)
İngiltere’nin öncülüğünde Avusturya Rusya, Prusya, Fransa ve Osmanlı Devleti’nin de
katılmasıyla 1841’de sekiz yıllık süresi dolan Hünkar İskelesi Antlaşması’nı görüşmek üzere toplandı ve 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi imzalandı.
Sözleşmeye göre;
1. Boğazlar Osmanlı Devleti’nin egemenliğinde kalacak,
2. Boğazlardan barış zamanında hiçbir savaş gemisi geçemeyecekti.
Böylece, günümüze kadar Boğazlarla ilgili pek çok antlaşmaya temel olan 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’yle Boğazlar Sorunu çözümlenmiş oldu.
Kırım Savaşı (1854-1856)
Nedenleri:
1. Rusya’nın, Osmanlı Devleti’ne Hünkar İskelesi Antlaşması’na benzer bir antlaşmayı imzalatmak istemesi,
2. Osmanlı Devleti’nin Tanzimat Fermanı sonrasında güçlenmesini Rusya’nın çıkarlarına aykırı bulması,
3. Rusya’nın, Osmanlı Devleti’ni parçalama planının İngiltere tarafından reddedilmesi,
4. Rusya’nın Boğazlar ve İstanbul’a yerleşerek, Balkanlar’da kendisine bağlı devletler kurdurmak istemesi,
5. Rusya’nın Osmanlı topraklarındaki kutsal yerlerin koruyuculuğunu istemesi ve ortodoks hakları konusunda yeni isteklerde bulunması.
Bu savaş sırasında İngiltere, Fransa, Avusturya ve Piyomente Hükümetleri Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldı.
Osmanlı-Avusturya kuvvetleri, Rusları Eflak ve Boğdan’dan çıkardı. Osmanlı, İngiliz ve Fransız donanması Sivastopol’u kuşatıp aldılar. Rusya barış istedi.
Paris’te bir antlaşma imzalanmadan önce Osmanlı Devleti Islahat Fermanı’nı ilan etti.
ISLAHAT FERMANI (1856):
Sadece azınlıklara yönelik bu fermanın ilan edilmesinin nedeni, batılı devletlerin içişlerimize karışmasını önlemek ve Paris Antlaşması’nda Rusya’ya karşı Avrupalı devletlerin desteğini sağlamaktır.
Başlıca Maddeleri;
1. Halkın can, mal, namus ve ırz güvenliği sağlanacak.
2. İşkence, dayak ve angarya kaldırılacak.
3. Gayrimüslimler devlet memurluklarına, askeri hizmetlere ve okullara alınacak.
4. Mahkemeler açık yapılacak ve kanunlar herkese eşit uygulanacak, karakol ve hapishaneler ıslah edilecek.
5. Vergilerin toplanmasında, iltizam usulüne son verilecek.
6. Gayrimüslimler de Belediye ve İl Genel Meclislerine üye olabilecek.
7. Rüşvet ve kayırma kalkacak.
8. Resmi yazışmalarda, gayrimüslimleri küçük düşürücü söz ve deyimler kullanılamayacak.
9. Yabancı uyruklular da vergisini vermek koşuluyla mal mülk edinebilecekler.
10. Gayrimüslimlere, din ve vicdan özgürlüğü sağlanacak, onlara ait kilise, okul, patrikhane ve hastane gibi binalar tamir edilecek.
Paris Antlaşması (1856):
Bu Antlaşmaya Osmanlı, İngiltere, Fransa, Avusturya, Piyemonte, Rusya ve Kırım savaşa katılmadığı halde, Avrupa politikasında söz sahibi olabilmek için Prusya da katıldı.
Paris Antlaşması’na göre;
1. Osmanlı Devleti, bir Avrupa devleti sayılacak ve toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerinin kefilliği altında olacak.
2. Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz’de donanma bulundurmayacak ve tersane kuramayacak.
3. Karadeniz tarafsız hale getirilecek, Boğazlardan savaş gemisi geçmeyecek ve boğazlar ticaret gemilerine açık olacak.
4. Boğazlar, 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’ne göre yönetilecek.
5. İki taraf birbirlerinden aldıkları yerleri geri verecekler.
6. Eflak ve Boğdan, Avrupalı devletlerin kefilliği altında ve özerk olacak.
7. Islahat Fermanı’yla güvence altına alınan gayrimüslim haklarına, hiçbir devlet karışmayacak.
8. Tuna Nehri üzerinde ticaret gemileri serbestçe dolaşabilecek.
Osmanlı Devleti’nin, galip devlet olarak masaya oturmasına rağmen, mağlup devet ile aynı konuma getiren antlaşmadır.
Osmanlı ilk kez bir Avrupalı devlet olarak kabul edilmiştir.
Osmanlı Devleti, ilk dış borcu 1854 yılında Kırım Savaşı nedeniyle İngiltere’den almıştır.