Kategori: Fen ve Teknoloji

Kaloriferli ayakkabının ürettiği enerji, ısıtma dışında başka hangi amaçlarla kullanılabilir?

Ayaklar yerle temas ettiği için özellikle kış aylarında çok üşümektedir. Bu üşümenin önüne geçmek üzere kaloriferli ayakkabı tasarlanmıştır. Ayakların taban kısmına yerleştirilmiş olan düzenek sayesinde yürüdükçe ortaya çıkan enerji ile ayaklar ısıtılmaktadır. Dışarıda çalışanlar için bu ayakkabılar oldukça kullanışlıdır. Kaloriferli ayakkabıları kullanan kişilerin hareket halinde olması demek ayakların sürekli sıcak kalması demektir. Bu ayakkabılarda ayakaltında oluşan belli bir miktar enerji bulunmaktadır. Bu enerji şimdilik sadece ayakların ısıtılması konusunda aktif olarak kullanılmaktadır. Yere basıldığında ortaya çıkan bu enerji farklı amaçla da kullanılabilir.

Kaloriferli ayakkabının alt kısmında oluşan enerji ısıtmanın dışında aydınlatma amacıyla da kullanılabilir. Özellikle gece yürüyüşlerinde ayakların altında aydınlatma amacıyla kullanılabilir. Böylece karanlık ortamlarda yolda daha güvenli yürümek söz konusu olabilir. Ayakkabıya yerleştirilen bu düzenek evlerde ve sokaklarda farklı yerlere de yerleştirilebilir. Mesela oturduğumuz koltuk ve sandalyelere yerleştirilirse oturup kalkma sırasında ortaya çıkan enerji ile ısınma sağlanabilir. Aynı sistem araba koltuklarına da yerleştirilebilir.

Farklı ve yeni buluşlar ilk çıktıklarında çok kullanışlı olmayabilir fakat zamanla bu buluşların geliştirilmesi ile çok güzel sonuçlara ulaşılabilir. Kaloriferli ayakkabılar da bu şekilde olabilir yani şu an sadece bu amaçla kullanılsa da zamanla eklemeler ve çıkarmalar yapılarak çok güzel ve kullanışlı ürünlere ulaşılabilir. İlk cep telefonu kullanılmaya başlandığında şu an kullandıklarımız hayal bile edilemezdi.

Mevsim Nedir?

Mevsim Dünyamızın kayık ekseni nedeniyle Güneş etrafında dönüşü sırasında aldığı Güneş ışınlarının açısıyla meydana gelen ortalama hava durumu koşullarına verilen isimdir.  Temel olarak bir yıl 365 gün 6 saat olarak kabul edilir. Bu süre dünyanın güneş etrafında attığı tam bir turun süresidir.  Güneş etrafında atılan bu tur tam bir çember değildir. Elips şeklinde bir turdur. Dünyanın yatık ekseni mevsimleri oluşturmak için mükemmel  bir duruş sergiler. İşte bu yatık eksenli elipstik bir tur Dünyamızda 4 mevsim diye adlandırdığımız hava koşullarını meydana getirir.

4 mevsim deriz ama aslında mevsim kavramı da Dünya üzerinde nerede olduğumuza göre değişir. Ekvator kuşağından kutuplara gidildikçe sayı ve süreler değişir. Kutuplarda uzun bir kış ve çok kısa bir yaz vardır örneğin. 6 ay gün ve 6 ay gece kabul edilir.

Mevsim kavramı  hangi yarım kürede olduğunuza göre özellikle değişir. Kuzey yarım küre için ilkbahar 21 Mart – 22 Haziran arası, yaz 22 Haziran – 23 Eylül arası, sonbahar 23 Eylül – 22 Aralık arası ve kış ise 22 Aralık – 21 Mart tarihleri arasında yaşanmaktadır. Kuzey yarım küre yazı yaşarken Güney yarım kürede kış hakimdir.

Bir yıl içerisinde yani Dünya’nın Güneş’in etrafındaki bir turunda Dünya iki noktada Güneş’e en yakın, iki noktada ise en uzak konumda bulunmaktadır. İlkbahar ve sonbahar ayları Güneş’e en yakın noktada, yaz ve kış ayları ise en uzak noktada gerçekleşir. Buradaki sıcaklık farkı temelde yakınlık uzaklıkta değil, güneş ışınlarını dik veya dar açıda almakta gizlidir.

Mevsim Düzeninin Bozulması İklimleri Nasıl Etkiler?

Örneğin nisan ve eylül ayları arasında kuzey yarım küre güneş ışıklarını güney yarım küreye gere daha dik alır. Hava sıcaklıkları bu aylarda kuzey yarım kürede daha yüksektir. Diğer aylarda da güney yarım küre aynı koşulları sağlar. Bu eğim mevsimleri oluşturan temel etkendir. Evren, dünyamız mevsimler için optimum koşulları sağlar ve yaşam döngüsü temelde buna bağlıdır. Bu denklemi bozan şey ise küresel ısınmadır. İnsanoğlunun neden olduğu küresel ısınma her yıl sıcaklık ortalamalarını 0-3 derece arasında arttırmaktadır. Bu da doğal olarak mevsimsel şartların değişmesine neden olmaktadır.

İnsanoğlunun neden olduğu küresel ısınmanın temel nedeni sera gazı etkisidir. Arbondioksit, metan, diazotmonoksit, kloroflorokarbonlar, hidroflorokarbonlar, perflorlu bileşikler, florlueterler ve perfloropolieterler sera etkisini yaratan temel gazlardır. Uzun vadede sera etkisi nedeniyle daha da ısınacak olan dünyamızda mevsim değişiklikleri ve buna bağlı olarak iklim değişiklikleri kaçınılmazdır.

İklim değişiklikleri dünya için kıyametin habercisidir. Şimdiden küresel ısınmanın etkileri doğal afetlerle kendini göstermiştir. Daha da ısınan dünyamız daha fazla buharlaşma, daha fazla kuraklık, daha fazla erozyon, daha fazla buzullarda erime, daha fazla tarım alanı kaybı tehlikeleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Küresel ısınma bu şekilde devam ederse iklim değişiklikleri ile dünyada içilebilir ve tarıma elverişli su kaynağı dramatik şekilde azalacak ve insanoğlu susuzluk ve açlık sorunları ile baş başa kalacaktır.

İklim Nedir?

Hava durumuna, kısa süreli olarak meteorolojik olayların gözlemlenmesi dersek, iklim uzun süreler boyunca gözlemlenmiş ortalama hava koşuludur diyebiliriz.  Eğer iklimden bahsediyorsak, aslında çok geniş bir yeryüzü parçasında yüzlerce yıldır görülen ortalama sıcaklık, rüzgar, yağış şekli ve yağış yoğunluğu, hava basıncı ve de nem gibi bir çok etkenden bahsediyoruzdur.

Bir bölgenin iklimi belirlenirken atmosfer özellikleri çok belirleyici olur. Atmosfer özelliği,  güneşlenme süresi, sıcaklık, basınç, rüzgarlar, yağış, bulutluluk, buharlaşma gibi faktörlerden oluşur. Bu faktörler enlem, kara-deniz, yükseklik, yer şekilleri, bitki örtüsü ve deniz akıntıları etkileri gibi unsurlarla şekillenirler. İklimler sıcak iklim, ılıman iklim ve soğuk iklim olarak üç ana başlıkta sınıflandırılmıştır.

Sıcak iklimler: Yıllık ortalama sıcaklık 20°C’dir. Kışın sıcaklık 10°C’nin altına düşmez. Yazları sıcak ve bol yağışlı, kışları ise ılık ve kurak geçer. Yeryüzündeki sıcak iklimleri şöyle sıralayabiliriz;

1. Ekvatoral İklim
2. Tropikal İklim
3. Muson İklimi
4. Çöl iklimi

Ilıman İklimler: Bu iklimin en önemli özelliği ne çok sıcak ne de çok soğuk olmasıdır. Bu nedenden dolayı bir çok bitki türüne de ev sahipliği yapar. Her ne kadar ılıman iklim ana başlığı altında toplanmış olsa da, alt başlıklar halinde oldukça çeşitli iklim özellikleri gösterir.

1. Akdeniz İklimi
2. Okyanussal İklim
3. Karasal İklim
4. Step İklimi

Soğuk İklimler: Bu iklimin olduğu bölgelerde güneş ışınları çok dar bir açıyla gelir. Kışlar çok uzun sürer ve kar yağışlıdır.

1. Tundra İklimi
2. Kutup İklimi

Mutasyonun nedeni ne olabilir?

Mutasyon bir canlının DNA üzerindeki meydana gelen ani değişikliklere  denilmektedir.

DNA’nın yapısında meydana gelen bu değişiklik sebebi ile canlıda farklı özelliklerin meydana çıkmasına sebep olur. Çünkü; DNA’nın yapısında meydana gelen bu değişme DNA’nın işleyişini değişmesine sebep olur. Bu da farklı özellikte canlılar meydana gelmesine neden olur. Mutasyon olmasına sebep olan faktörlere mutajen denir. Mutasyona uğrayan canlıya ise mutant denilmektedir.

Mutasyon DNA’nın kendini doğru olarak kopyalayamaması ve orijinal DNA yapısının bozulması gibi doğal sebepler sonucu da oluşabilir. Bir takım dış etkenler de çoğunlukla mutasyona sebep olabilmektedir. Mutasyona sebep olan faktörler(mutajenler); zararlı ışınlar (X ışını, ultraviyole ışınları gibi), kimyasal maddeler, aşırı sıcaklık (ateşli hastalık, aşırı sıcak ortamda fazla bulunmak), işlenmiş besinlerdeki katkı maddeleri, asitlik (pH derecesi), alkol, sigara ve uyuşturucu ve bazı kimyasal maddelerdir.

Mutasyonlar yararlı ve zararlı olabilirler. Ancak mutasyonların büyük bir kısmı zararlıdır. Yararlı mutasyonlar canlının üreme ve yaşama şansının artmasına yol açarken, zararlı mutasyonlar ise canlının üreme ve yaşama şansını azalmasına yol açar. Canlılarda çeşitli hastalıklar ve rahatsızlıklar oluşmasına neden olan mutasyonlar zararlı mutasyonlardır. Mutasyona uğramış canlılara örnek olarak Van kedilerinin farklı göz renginde olmalarını, dört boynuzlu keçi doğmasını, bir elde altı parmak oluşmasını, Albino hastalığını, tavuklarda kısa bacaklı olmayı verebiliriz. Mutasyon ile daha fazla ürün veren, dayanıklı ıslah edilmiş tohumları ise yararlı mutasyona örnek verebiliriz.

İklim ve hava olaylarını karşılaştırarak aralarındaki farklılıkları belirtiniz.

İklim, çok geniş bir alanda, uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortalamasını inceler. Hava olayları ise, dar bir alanda, kısa süre içinde görülen, günlük atmosfer olaylarını inceler. Yağmur, kar, dolu, çiğ, kırağı, hava sıcaklığının artıp, azalması gibi. İklim dediğimiz zaman aklımıza Akdeniz iklimi, muson iklimi gibi iklim çeşitleri gelir, hava olayları dediğimiz zaman ise; havanın sıcaklığı, yağmurlu olması ya da güneşli olması gibi kısa süre içerisinde değişebilen atmosfer olayları gelir. Örneğin Antalya’ da yazlar genellikle kurak ve sıcak geçer şeklinde ifade edildiğinde burada Antalya’nın yaz mevsimi için iklim özelliğinden bahsediliyordur. İklim ve hava olayları arasındaki farklardan bahsedecek olursak; iklimin etki ettiği alan geniş bir alan iken, hava olayının etki ettiği alan ise dar bir alandır.

İklimde değişkenlik az iken hava olaylarında değişkenlik çoktur. İklim uzun sürelidir, hava olayı ise kısa sürelidir. İklim kalıcıdır, hava olayı ise kalıcı değil geçicidir. İklim canlılık üzerinde etkilidir, hava olayı ise etkili değildir. İklim konusunda incelemeler yapan bilim dalına klimatoloji denir, hava olayları konusunda incelemeler yapan bilim dalına ise meteoroloji denir. İklim yaşanılan bölgedeki insanlar tarafından bilinebilir ancak hava olayı yalnızca tahmin edilebilir. İklim ile ilgili kesin ifadeler kullanılabilirken, hava olayından bahsederken ise tahmini ifadeler kullanılır. İklimi belirtirken; kurak, yağışlı, soğuk, sıcak gibi ifadeler kullanılırken hava olaylarını belirtirken; güneşli, rüzgarlı, karlı,  yağmurlu, sisli gibi ifadeler kullanılmaktadır.

Hava olayları nelerdir? Açıklayınız.

Hava olayları atmosfer katmanı ile yeryüzü  arasında meydana gelen ısı, sıcaklık, basınç, nem oranlarına ve etkilerine bağlı olarak gerçekleşen olaylara denilmektedir.  Gün içerisinde havanın soğuması ya da  ısınması sonucu ortaya çıkan değişikliklerdir. Havanına sıcaklığı gün içerisinde sıcak ya da soğuk olarak sürekli değişmektedir. Güneş ışınlarının Dünya’ya dik veya eğik şekilde gelmesi sonucu havanın sıcaklığı değişir.  Güneşten eğik olarak gelen ışınlar daha az ısıtırken, güneşten dik olarak gelen ışınlar yeryüzünü daha fazla ısıtmaktadır.

Hava sıcaklığının sürekli değişmesi sonucu olarak hava olayları oluşur. Bu hava olaylarına rüzgar,  yağmur, kar, dolu, yıldırım, sis, gök gürültüsü, tayfun, nem, fırtına, kasırga ve hortum gösterilebilir. Kısaca bu hava olaylarının oluşma şekillerinden bahsedecek olursak; yağmur bulutlarda oluşan su buharının su damlacıkları şeklinde yeryüzüne inmesi olayına denir, kar yoğunlaşan su damlalarının soğuk hava tabakası ile karşılaşıp kar taneleri şeklinde yeryüzüne dönmesi olayına denir.  Dolu yağmur damlalarının aniden soğuk hava ile karşılaşıp donmuş taneler şeklinde yeryüzüne ulaşması olayına denir, şimşek pozitif yüklü bir bulut ile negatif yüklü bir bulut arasındaki elektrik yükü alışverişi sebebi ile oluşan hava olayıdır. Yıldırım yeryüzü ile bulutlar arasındaki elektrik boşalması nedeni ile oluşan hava olayına denir, hortum basınç farklılıkları sebebi ile meydana gelen kendi ekseni etrafında dönerek hareket edebilen çok yıkıcı etkileri olan bir rüzgâr çeşidine denilmektedir.